Czytanie uczy myślenia, pobudza wyobraźnię, wzbogaca słownictwo, rozwija u dzieci umiejętność wysławiania się i rozpoznawania własnych emocji.

 Naukowcy szczególnie podkreślają korzystny wpływ czytania na aktywizację wielu obszarów rozwoju dziecka: komunikacji, inteligencji emocjonalnej, koncentracji, emocji i relaksu.

Tymczasem, jak pokazują statystyki, ¼ Polaków nie ma w domu ani jednej książki, a 60% z nas żadnej w zeszłym roku nie przeczytało. Aby nie stać się częścią tego „świata bez książek”, nawyk czytania należy zacząć wyrabiać już we wczesnym dzieciństwie. Dużą rolę w tym zakresie odgrywają przedszkole i szkoła.

Specjaliści dowodzą, że w XXI w., zdominowanym przez kulturę telewizji i mediów społecznościowych, „staroświeckie” czytanie jest szczególnie istotne. Ciągłe obcowanie współczesnych dzieci z mass mediami nie tylko nie rozwija u nich umiejętności myślenia i koncentracji, ale dodatkowo sprawia, że stają się one nieczułe na agresję, a także pełne lęku i niepokoju. Dlatego czytanie i kontakt z literacką kulturą dziecięcą są niezbędne dla prawidłowej dynamiki rozwoju dziecka we wszystkich sferach: społecznej, emocjonalnej, moralnej, poznawczej i komunikacyjnej. – Czytanie sprzyja rozwijaniu umiejętności niezbędnych dla osiągania postępów edukacyjnych we wszystkich dziedzinach wiedzy – podkreśla Zofia Zasacka z Instytutu Badań Edukacyjnych. Mimo szybkiego rozwoju audiowizualnych środków masowego przekazu, odpowiednio dobrana do wieku i etapu rozwoju dziecka książka pozostaje nadal niewyczerpanym źródłem wiedzy, doświadczenia i wrażeń, których nie jest w stanie zapewnić telewizja czy internet. Wielu uczniów szkół podstawowych potrafi 16 Zoom na szkołę szybko i efektywnie odnaleźć się w gąszczu informacji w sieci. Czy to jednak wystarczy, by osiągnąć sukces w życiu zawodowym? – Zarówno w życiu, jak i w pracy istotne są nie tylko umiejętności wyszukiwania informacji, ale także ich krytycznej oceny, interpretacji tekstu i tworzenia własnych ocen oraz samodzielność myślenia, a tego właśnie uczy obcowanie z literaturą – dodaje Zofia Zasacka.

Naturalna potrzeba czytania

Przed nauczycielami stoi niełatwe zadanie wyrobienia u uczniów nawyku czytania. Niezbędna jest w tym celu współpraca wychowawcy z rodzicami dziecka, bowiem bez prawidłowych wzorców w zakresie czytelnictwa, realizowanych w domu rodzinnym, trudno osiągnąć efekt prawdziwego zainteresowania literaturą. Z badania Biblioteki Narodowej, dotyczącego czytelnictwa Polaków, wynika, że jeśli rodzice regularnie czytają swoim dzieciom, to w przyszłości ich pociechy chętniej samodzielnie sięgają po książki. Dlatego kluczowe jest zachęcanie do czytania już od najwcześniejszego dzieciństwa, czyli systematyczny kontakt z książkami, polegający na wspólnym ich wyborze, czytaniu, opowiadaniu, oglądaniu, słuchaniu. Takie pozytywne doświadczenia z wczesnego dzieciństwa stanowią ważne przygotowanie do pierwszych szkolnych lektur.

Aktywne czytelnictwo

Aby wyrobić w uczniach naturalną potrzebę czytania, nauczyciel ma do dyspozycji szereg narzędzi i działań. Ważne, aby kontakty z literaturą, których doświadcza dziecko, sprzyjały budowaniu jego wewnętrznej motywacji do czytania. Dziecko potrafi odnaleźć satysfakcję z lektury: tekst musi je jednak intrygować, ciekawić, podsuwać mu interesujące pytania i dawać na nie odpowiedzi. Dobrym przykładem jest organizowanie czytania tekstu z rozpisaniem ról i elementami gry aktorskiej, które pozwolą na naturalne zaangażowanie się uczniów w interpretację tekstu literackiego i dostrzeżenie w nim czegoś więcej niż „lektury szkolnej” z podaną z góry tezą. Specjaliści, poszukujący skutecznych metod promocji czytelnictwa wśród dzieci, polecają nauczycielom również organizowanie dyskusji czytelniczych w gronie rówieśniczym. Polegają one na tym, że dwie grupy uczniów spierają się na argumenty, mając za punkt wyjścia określoną sytuację czy bohatera książki. Równie skuteczną metodą jest organizowanie konkursów czytelniczych dla uczniów z nagrodami książkowymi. Dobrze sprawdza się także wspólne ustalanie list nowości książkowych do biblioteki szkolnej, przeprowadzane przez nauczyciela wraz z uczniami. Dzięki temu możemy mieć pewność, że uczniowie nie będą omijać szkolnego księgozbioru.

Świat książek nie jest jednorodny, a każdy uczeń ma inny gust literacki. Dlatego ważne jest, aby dziecko miało okazję poznawać utwory różnego typu, o różnej tematyce oraz formie – musi bowiem mieć świadomość, że na rynku istnieje nie tylko klasyczna literatura piękna, ale i wiele wartościowych komiksów, książek graficznych i obrazkowych. – Dziecko, dzięki różnorodności poznawanych tekstów, może rozwijać swoje potrzeby czytelnicze, poszerzać zainteresowania i odnaleźć własne, indywidualne fascynacje lekturowe – zwraca uwagę Zofia Zasacka. W tym celu warto zabierać podopiecznych na spotkania autorskie oraz organizować wizyty w księgarniach i bibliotekach. Warto również czynnie uczestniczyć w organizowanych na szeroką skalę imprezach czytelniczych, takich jak: Cała Polska czyta dzieciom, Noc Bibliotek czy Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom. Wszystko to pozwala na poszerzenie wiedzy najmłodszych czytelników na temat literatury.